ผมบางก็กลับมาหนาได้! รู้สาเหตุ วิธีป้องกันและรักษาให้ตรงจุด บอกลาปัญหาผมขาดร่วง

หากคุณมีปัญหาผมร่วง ผมบางและมีความกังวล เราลองมาดูสาเหตุของการเกิดผมร่วง ผมบาง ทั้งจากปัจจัยภายนอกและภายใน ดังนี้:

1.ปัจจัยทางพันธุกรรม

ผมบางจากพันธุกรรม หรือที่เรียกว่า “ศีรษะล้านแบบผู้ชาย” และ “ศีรษะล้านแบบผู้หญิง” เป็นสาเหตุหลักของปัญหาผมบาง โดยเฉพาะในผู้ชาย ซึ่งมีแนวโน้มที่จะถ่ายทอดทางพันธุกรรมฝั่งมารดา

ลักษณะเฉพาะ:

• ผู้ชาย: ผมจะเริ่มบางลงบริเวณขมับและกลางศีรษะก่อน แล้วค่อย ๆ ลุกลามไปทั่วศีรษะ จนอาจทำให้เกิดศีรษะล้านได้ในที่สุด
• ผู้หญิง: ผมจะบางลงทั่วศีรษะ โดยเฉพาะบริเวณกลางศีรษะ ทำให้ผมดูบางลง แต่ส่วนใหญ่มักไม่ถึงขั้นศีรษะล้าน

สาเหตุ:

• ความไวต่อฮอร์โมน DHT: รากผมของผู้ที่มีพันธุกรรมผมบางมีความไวต่อฮอร์โมน DHT (Dihydrotestosterone) ซึ่งเป็นอนุพันธ์ของฮอร์โมนเพศชาย โดยฮอร์โมนนี้ทำให้รากผมมีขนาดเล็กลง อายุของเส้นผมสั้นลง และผมที่งอกใหม่มีขนาดเล็กลงเรื่อย ๆ จนในที่สุดรากผมฝ่อลงและไม่สามารถสร้างเส้นผมใหม่ได้

2.ฮอร์โมน

ผมบางจากฮอร์โมน เกิดจากความไม่สมดุลของฮอร์โมนในร่างกาย ซึ่งส่งผลต่อวงจรการเจริญเติบโตของเส้นผม ทำให้ผมร่วงและบางลงอย่างเห็นได้ชัด

สาเหตุสำคัญ:

• ฮอร์โมน DHT: อย่างที่อธิบายข้างต้นว่าฮอร์โมน DHT (Dihydrotestosterone) เป็นอนุพันธ์ของฮอร์โมนเพศชาย มีผลทำให้รากผมมีขนาดเล็กลง อายุของเส้นผมสั้นลง และผมที่งอกใหม่มีขนาดเล็กลงเรื่อย ๆ จนรากผมฝ่อลงและไม่สามารถสร้างเส้นผมใหม่ได้ พบได้บ่อยในผู้ชายที่มีพันธุกรรมผมบาง หรือ “ศีรษะล้านแบบผู้ชาย”
• ความไม่สมดุลของฮอร์โมนอื่น ๆ: ฮอร์โมนชนิดอื่น ๆ ที่อาจมีผลต่อการเจริญเติบโตของเส้นผม ได้แก่ 
  • ฮอร์โมนไทรอยด์: ทั้งภาวะไทรอยด์ทำงานเกิน (Hyperthyroidism) และไทรอยด์ทำงานต่ำ (Hypothyroidism) สามารถทำให้ผมร่วงได้
  • ฮอร์โมนเพศหญิง: การเปลี่ยนแปลงระดับฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen) และฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (Progesterone) เช่น ในช่วงตั้งครรภ์ หลังคลอดบุตร หรือช่วงวัยหมดประจำเดือน อาจทำให้ผมร่วงชั่วคราวได้

3.การดูแลรักษาผมไม่ถูกวิธี

การดูแลรักษาผมโดยไม่ถูกวิธีก็เป็นปัจจัยที่ส่งผลเสียต่อสุขภาพเส้นผม ทำให้ผมอ่อนแอ แห้งเสีย แตกปลาย และหลุดร่วงง่าย ซึ่งอาจนำไปสู่ปัญหาผมบางในระยะยาว หมอหนึ่งมีตัวอย่างพฤติกรรมการดูแลผมที่ไม่ถูกวิธีมาให้ทุกคนได้ลองสังเกตตัวเองและปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์ของตัวเอง เพื่อให้เส้นผมแข็งแรง ลดการขาดหลุดร่วง ซึ่งก็จะช่วยป้องกันการเกิดปัญหาผมบางได้

• สระผมบ่อยเกินไป: การสระผมทุกวันอาจทำให้หนังศีรษะแห้ง และชะล้างน้ำมันธรรมชาติที่จำเป็นต่อการบำรุงเส้นผมออกไป ควรสระผม 2-3 ครั้งต่อสัปดาห์ หรือตามสภาพเส้นผมและหนังศีรษะ
• ใช้น้ำร้อนสระผม: น้ำร้อนจะทำให้หนังศีรษะแห้ง และเส้นผมสูญเสียความชุ่มชื้น ควรใช้น้ำอุ่นหรือน้ำเย็นในการสระผม
• ใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่เหมาะกับสภาพเส้นผม: การใช้แชมพู ครีมนวด หรือผลิตภัณฑ์จัดแต่งทรงผมที่ไม่เหมาะกับสภาพเส้นผม อาจทำให้ผมแห้งเสีย และระคายเคืองหนังศีรษะได้ ควรเลือกผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสมกับสภาพเส้นผมของคุณและไม่มีสารก่อการระคายเคือง
• เช็ดผมแรง ๆ: การเช็ดผมแรง ๆ ด้วยผ้าขนหนู อาจทำให้เส้นผมขาดหลุดร่วงได้ ควรใช้ผ้าขนหนูซับผมเบา ๆ เพื่อซับน้ำออก
• หวีผมตอนผมเปียก: เส้นผมเปียกมีความอ่อนแอและขาดง่าย การหวีผมตอนผมเปียกอาจทำให้ผมขาดหลุดร่วงได้ ควรรอให้ผมแห้งหมาด ๆ ก่อนค่อยหวีผมเบา ๆ
• ใช้ความร้อนจัดแต่งทรงผมบ่อย ๆ: การใช้ไดร์เป่าผม เครื่องหนีบผม หรือเครื่องม้วนผมที่ความร้อนสูงเป็นประจำ อาจทำให้ผมแห้งเสีย แตกปลาย และขาดหลุดร่วงง่าย ควรหลีกเลี่ยงการใช้ความร้อนจัดแต่งทรงผมบ่อย ๆ หรือใช้ผลิตภัณฑ์ป้องกันความร้อนก่อนจัดแต่งทรงผม
• ทำสีผม ดัดผม ยืดผม บ่อยเกินไป: สารเคมีที่ใช้ในการทำสีผม ดัดผม หรือยืดผม อาจทำให้ผมแห้งเสีย และอ่อนแอลง ควรเว้นระยะเวลาในการทำเคมีเหล่านี้ และบำรุงเส้นผมมากเป็นพิเศษหลังทำเคมี
• รัดผมแน่นเกินไป หรือรัดผมทรงเดิมซ้ำ ๆ: การรัดผมแน่นเกินไป หรือรัดผมทรงเดิมซ้ำ ๆ อาจทำให้ผมขาดหลุดร่วงบริเวณที่รัดผม ควรรัดผมหลวม ๆ และเปลี่ยนทรงผมบ้าง เพื่อให้ผมจุดเดิมได้พักจากการถูกรัดแน่น

4.สุขภาพและโภชนาการ

การดูแลสุขภาพและโภชนาการที่ดีมีส่วนสำคัญในการรักษาสุขภาพเส้นผมและป้องกันปัญหาผมบางได้เช่นกัน เพราะเส้นผมของเราประกอบด้วยโปรตีนเป็นหลัก และต้องการสารอาหารที่หลากหลายเพื่อการเจริญเติบโตและความแข็งแรง 

สารอาหารสำคัญสำหรับสุขภาพเส้นผม

• • โปรตีน: ช่วยให้ผมแข็งแรงและเติบโตได้ดี พบในเนื้อสัตว์ ไข่ นม ถั่ว และธัญพืช
  • ธาตุเหล็ก: ช่วยในการลำเลียงออกซิเจนไปยังรากผม พบในเนื้อแดง ผักใบเขียวเข้ม และธัญพืช
  • สังกะสี: มีส่วนช่วยในการสร้างเซลล์ผมใหม่ และควบคุมการทำงานของต่อมไขมันบนหนังศีรษะ พบในหอยนางรม เนื้อสัตว์ ถั่ว และธัญพืช
  • วิตามินดี: ข้อมูลทางการแพทย์พบว่าการขาดวิตามินดีนั้นส่งผลต่อภาวะผมร่วงเป็นหย่อม ซึ่งเป็นโรคที่ระบบภูมิคุ้มกันโจมตีรูขุมขน ทำให้ผมร่วงเป็นหย่อม ๆ 

Ref : https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5527723/) 

5.ความเครียด

ความเครียดเป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดปัญหาผมร่วงและผมบางได้ แม้ว่าจะไม่ใช่สาเหตุโดยตรง แต่ความเครียดเรื้อรังสามารถส่งผลกระทบต่อวงจรการเจริญเติบโตของเส้นผม และทำให้ผมร่วงมากกว่าปกติ หากคุณสามารถจัดการความเครียดได้ดีขึ้น ไม่เพียงส่งผลต่อเส้นผมที่แข็งแรง แต่ยังช่วยให้สุขภาพองค์รวมดีขึ้นอีกด้วย

ความเครียดส่งผลต่อผมร่วงอย่างไร?

• ขัดขวางวงจรการเจริญเติบโตของเส้นผม: ความเครียดทำให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนคอร์ติซอล (Cortisol) ออกมาในปริมาณมาก ซึ่งฮอร์โมนนี้จะเข้าไปขัดขวางวงจรการเจริญเติบโตของเส้นผม หรือภาวะผมร่วงชั่วคราว (Telogen Effluvium) 
• ลดการไหลเวียนของเลือด: ความเครียดทำให้หลอดเลือดหดตัว ส่งผลให้การไหลเวียนของเลือดไปเลี้ยงหนังศีรษะลดลง ทำให้รากผมได้รับสารอาหารและออกซิเจนไม่เพียงพอ จึงอ่อนแอและหลุดร่วงได้ง่ายขึ้น
• กระตุ้นพฤติกรรมทำร้ายเส้นผม: ความเครียดอาจทำให้บางคนมีพฤติกรรมทำร้ายเส้นผมโดยไม่รู้ตัว เช่น การดึงผม การทึ้งผม การบิดผม หรือการเกาหนังศีรษะ ซึ่งทำให้ผมขาดหลุดร่วงได้ง่ายขึ้น

6.โรคบางชนิด

สำหรับผู้ที่ป่วยด้วยโรคบางชนิดก็สามารถเป็นสาเหตุของปัญหาผมร่วงและผมบางได้ โดยมีกลไกการเกิดที่หลากหลาย ตั้งแต่การขัดขวางวงจรการเจริญเติบโตของเส้นผม ไปจนถึงการทำลายรากผมโดยตรง โดยโรคที่พบบ่อยที่อาจทำให้เกิดผมร่วง ได้แก่:

• โรคผมร่วงเป็นหย่อม (Alopecia areata): เป็นโรคภูมิตนเองที่ระบบภูมิคุ้มกันโจมตีรากผม ทำให้ผมร่วงเป็นหย่อม ๆ อาจเกิดขึ้นที่หนังศีรษะ หรือส่วนอื่น ๆ ของร่างกายได้

• โรคผิวหนังบางชนิด: อาทิ โรคเชื้อราบนหนังศีรษะ โรคสะเก็ดเงิน และโรคผิวหนังอักเสบเรื้อรัง เป็นสาเหตุที่ทำให้ผมร่วงได้

• โรคต่อมไทรอยด์: ทั้งภาวะไทรอยด์ทำงานเกิน (Hyperthyroidism) และไทรอยด์ทำงานต่ำ (Hypothyroidism) สามารถทำให้ผมร่วงได้

• โรคโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก: การขาดธาตุเหล็กทำให้ร่างกายผลิตเม็ดเลือดแดงได้น้อยลง ซึ่งส่งผลต่อการลำเลียงออกซิเจนไปยังรากผม และทำให้ผมร่วงได้ง่ายกว่าปกติ

• โรคเรื้อรังบางชนิด: อาทิ โรคเบาหวาน โรคลูปัส และโรคมะเร็ง อาจมีผลข้างเคียงทำให้ผมร่วงได้

• การติดเชื้อบางชนิด: อาทิ ไข้หวัดใหญ่ หรือการติดเชื้อแบคทีเรียรุนแรง อาจทำให้ผมร่วงชั่วคราวได้

สิ่งสำคัญ:

• ผมร่วงอาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคบางชนิด หากคุณมีปัญหาผมร่วง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุและเข้ารับการรักษาที่เหมาะสม

การรักษาโรคที่เป็นสาเหตุของผมร่วง มักจะช่วยให้ผมกลับมางอกใหม่ได้ และในหลายกรณีการรักษาโรคเหล่านี้สามารถทำให้ผมกลับมาหนาใหม่ได้โดยที่ไม่ต้องปลูกผมเลยค่ะ

7. ผลกระทบจากยาบางชนิด

ยาบางชนิดสามารถส่งผลข้างเคียงทำให้เกิดปัญหาผมร่วงและผมบางได้ โดยมีกลไกการออกฤทธิ์ที่หลากหลาย ตั้งแต่การรบกวนวงจรการเจริญเติบโตของเส้นผม ไปจนถึงการทำลายเซลล์รากผม หมอหนึ่งรวบรวมตัวอย่างยาที่อาจทำให้เกิดผมร่วงมาฝากกัน หากคุณจำเป็นต้องใช้ยากลุ่มนี้ก็ควรอยู่ในการดูแลของแพทย์ที่มีความชำนาญนะคะ

• ยาเคมีบำบัด: ยาที่ใช้ในการรักษามะเร็ง มักมีผลข้างเคียงทำให้ผมร่วงอย่างรุนแรง เนื่องจากยาเหล่านี้ทำลายเซลล์ที่แบ่งตัวเร็ว ซึ่งรวมถึงเซลล์รากผมด้วย
• ยาต้านการแข็งตัวของเลือด: ยาบางชนิดที่ใช้ป้องกันการเกิดลิ่มเลือด เช่น วาร์ฟาริน (Warfarin) และเฮปาริน (Heparin) 
• ยาลดความดันโลหิต: ยาบางชนิดที่ใช้รักษาความดันโลหิตสูง เช่น เบตาบล็อกเกอร์ (Beta-blockers) และยาขับปัสสาวะ ก็มีส่วนทำให้ผมร่วงได้
• ยารักษาโรคซึมเศร้า: ยาบางชนิดที่ใช้รักษาโรคซึมเศร้า เช่น ยากลุ่ม Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) และยากลุ่ม Tricyclic antidepressants อาจส่งผลให้ผมร่วงได้
• ยาคุมกำเนิด: ยาคุมกำเนิดบางชนิดที่มีส่วนผสมของฮอร์โมนโปรเจสติน ซึ่งทำให้เกิดปัญหาผมร่วง โดยเฉพาะในผู้หญิงที่มีความไวต่อฮอร์โมนนี้
• วิตามินเอ: การรับประทานวิตามินเอในปริมาณที่สูงเกินไป อาจเป็นพิษต่อร่างกายและทำให้ผมร่วง ผมบาง 
• ยารักษาโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์: ยาบางชนิดที่ใช้รักษาโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ เช่น Methotrexate และ Leflunomide 

สิ่งสำคัญ:

• ผมร่วงจากยา มักจะเป็นภาวะชั่วคราว และผมมักจะกลับมางอกใหม่ได้เองเมื่อหยุดใช้ยา หรือเมื่อร่างกายปรับตัวเข้ากับยาได้
• หากคุณสังเกตว่าผมร่วงหลังจากเริ่มใช้ยาใหม่ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรทันที อย่าหยุดยาเองโดยไม่ได้รับคำแนะนำจากแพทย์
• ในบางกรณี แพทย์อาจพิจารณาเปลี่ยนยา หรือปรับลดขนาดยา เพื่อลดผลข้างเคียงต่อเส้นผม
• การดูแลเส้นผมอย่างอ่อนโยน และรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ก็สามารถช่วยลดผลกระทบจากยาต่อเส้นผมได้

ปัญหาผมบาง ผมร่วง จะเกิดขึ้นได้ทั้งในผู้ชายและผู้หญิง แต่ลักษณะอาการในผู้ชายและผู้หญิง อาจจะมีความแตกต่างกัน ทั้งบริเวณที่ผมร่วง ปริมาณผมที่ร่วง รวมถึงปัจจัยที่ส่งผลต่อการหลุดร่วงของเส้นผม หมอหนึ่งได้แยกความแตกต่างระหว่างผมร่วงในผู้ชายและผู้หญิงไว้ให้แล้วค่ะ

ศีรษะล้านแบบผู้ชาย (Male Pattern Baldness)

• • เริ่มจากผมบางลงบริเวณขมับและกลางศีรษะ
  • ค่อย ๆ ลุกลามเป็นรูปตัว M จนอาจเกิดศีรษะล้านในที่สุด
  • มักมีสาเหตุหลักจากพันธุกรรม และฮอร์โมน DHT